Uszkodzenie słoneczne

Ze względu na brak zewnętrznej warstwy ochronnej w skórze ust oraz prawie całkowity brak melatoniny, usta w swoim naturalnym stanie nie są wystarczająco chronione przed działaniem słońca. Melatonina to naturalny pigment, który umożliwia filtrowanie szkodliwych promieni słonecznych. Im wyższa zawartość tego pigmentu w skórze, tym łatwiej się opalamy, a ponieważ skóra ust jest go prawie całkowicie pozbawiona, nie opala się, lecz z łatwością ulega poparzeniom.

Jeśli przebywamy na słońcu, oblizywanie ust nie jest wskazane, gdyż ślina działa wtedy jak soczewka i intensyfikuje promieniowanie słoneczne, co również ułatwia poparzenia. Poparzenie słoneczne ust może powodować długotrwałe uszkodzenie struktur skóry poprzez niszczenie włókien kolagenowych. Kolagen jest białkiem, które nadaje ustom jędrność i odporność, jak również chroni je przed powstawaniem zmarszczek.

Kiedy niezabezpieczone usta wystawione są na zbyt intensywne działanie słońca, włókna kolagenowe mogą ulegać uszkodzeniu, w następstwie czego na ustach i wokół nich powstają zmarszczki i bruzdy. Uszkodzenie głębokich struktur skóry ust może powstać nawet wtedy, gdy na ich powierzchni nie są widoczne oznaki szkodliwego działania słońca – to, że nie widać poparzenia powierzchownego, nie oznacza, że nie doszło do uszkodzenia głębszych warstw.

Zmarszczki i przedwczesne starzenie się to nie jedyne uszkodzenia, jakie mogą być spowodowane działaniem promieniowania słonecznego. Przedłużona ekspozycja na słońce bez żadnej ochrony może wywołać świetlne zapalenie czerwieni wargowej (actinic cheilitis), stan przednowotworowy zwany nieraz „ustami rolnika” lub „ustami żeglarza”. Osoby z tą dolegliwością często skarżą się na utrzymujące się wysuszenie i pękanie ust, nierzadko występują u nich również inne skutki uszkodzenia skóry przez słońce, takie jak przednowotworowe zmiany na skórze i rozległe zmarszczki. Co roku diagnozowanych jest około 3500 nowych przypadków raka ust, z czego 90% przypadków stanowi rak płaskonabłonkowy.

Szczególnie wrażliwe na promieniowanie słoneczne są usta młodych osób (dzieci i nastolatków). Na podstawie badań wykazano, że nadmierna ekspozycja na promienie UV w ciągu pierwszych 18 lat życia może spowodować uszkodzenia, które w dorosłym życiu mogą wywoływać raka skóry.

Ekspozycja na słońce jest jednocześnie jedną z najczęstszych przyczyn zmian opryszczkowych. Dlatego dla osób cierpiących z powodu opryszczki ochrona ust przed promieniowaniem słonecznym może zmniejszać prawdopodobieństwo pojawiania się zmian chorobowych.

Usta muszą być chronione przed słońcem przez cały rok. Promieniowanie ultrafioletowe (UV) występuje zawsze, zarówno w styczniu, jak i w lipcu, niezależnie od pogody. Pomimo mniejszej ilość promieni UVB powodujących powierzchniowe poparzenia skóry – szczególnie latem, poziom szkodliwego promieniowania UVA, które dociera do głębszych warstw, utrzymuje się na relatywnie stałym poziomie przez cały rok.

Większość z nas wie, że słońce odbija się od piasku i wody, potęgując efekt oparzenia, to samo dotyczy również śniegu.
W rzeczywistości śnieg odbija niemal 80% promieni słonecznych, podczas gdy piasek odbija mniej niż 20%. Ekspozycjana słońce na dużych wysokościach, na przykład podczas jazdy na nartach, stwarza również podwyższone ryzyko, ponieważ powietrze jest rzadsze i w związku z tym filtruje mniej promieni słonecznych.

Jak chronić usta?

Dla ochrony skóry ust przed słońcem dermatolodzy zalecają stosowanie produktów z filtrem przeciwsłonecznym. Ważne, aby stosować te produkty przynajmniej pół godziny przed wyjściem i często powtarzać aplikację podczas przebywania na słońcu.

Numer SPF oznacza, ile razy dłużej dana osoba mając nałożony filtr przeciwsłoneczny może przebywać na słońcu zanim jej skóra ulegnie poparzeniu, w porównaniu z normalnym czasem do wystąpienia poparzenia bez zastosowanych produktów ochronnych – czyli jeśli nasza skóra bez żadnej ochrony ulega początkowemu poparzeniu po 15 minutach, to kosmetyk SPF 10 opóźnia pojawienie się początkowego poparzenia o 150 minut – SPF10 x 15 minut.

Będąc na basenie lub na plaży, należy pamiętać o tym, żeby stosowany filtr przeciwsłoneczny był wodoodporny i zapewniał ochronę nawet w wodzie przez 80 minut lub dłużej.

Warto też poszukać filtrów przeciwsłonecznych, które nie zawierają PABA (kwasu para-aminobenzoesowego), gdyż u niektórych osób produkty zawierające PABA mogą wywoływać alergię –wzrasta wówczas nadwrażliwość na światło, poparzenia skóry mogą pojawić się szybciej, może także wystąpić wysypka.